Dịch vụ kế toán — Mua trái phép hóa đơn, chứng từ để sử dụng nhằm mục đích trốn thuế bị xử lý như thế nào?

Mua trái phép hóa đơn, chứng từ là rủi ro lớn cho doanh nghiệp — không chỉ bị phạt hành chính mà còn có thể dẫn tới truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu bạn cần dịch vụ kế toán chuyên nghiệp để rà soát hóa đơn, hoàn thiện chứng từ và tránh rủi ro pháp lý, bài viết này giải thích rõ khung xử lý và cách phòng ngừa.

Khung pháp luật áp dụng — những văn bản chính

  • Nghị định 125/2020/NĐ-CP (về xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn) quy định cụ thể mức phạt, biện pháp khắc phục đối với hành vi sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp. 
  • Bộ luật Hình sự (Điều 200 — tội trốn thuế): những hành vi dùng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp để khai giảm số thuế, làm tăng số tiền được hoàn… có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đủ yếu tố về mức độ thiệt hại hoặc cấu thành tội phạm theo BLHS. 
  • Bài phân tích trên Thư Viện Pháp Luật tóm tắt các mức xử lý hành chính và điều kiện truy cứu hình sự đối với hành vi mua, sử dụng trái phép hóa đơn, chứng từ. 

Xử phạt hành chính: những gì doanh nghiệp có thể gặp

  • Phạt tiền cho hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp: mức tiền có thể từ 20.000.000 đến 50.000.000 đồng đối với cá nhân/đơn vị (tùy từng hành vi và tình tiết). Biện pháp khắc phục bắt buộc: hủy hóa đơn đã sử dụng. 
  • Xử phạt hành vi trốn thuế (hành chính): kèm theo phạt tiền tương ứng với số thuế trốn, áp dụng theo quy định tại Nghị định; khi hành vi làm giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn thì sẽ bị xử lý nghiêm. 

Truy cứu hình sự: khi nào bị khởi tố?

  • Nếu hành vi mua/sử dụng hóa đơn, chứng từ để trốn thuế đạt đến ngưỡng tiền thuế bị trốn hoặc có các tình tiết lượng hóa (ví dụ: có tổ chức, lợi dụng chức vụ, số tiền lớn, phạm tội nhiều lần…), người thực hiện có thể bị khởi tố về tội trốn thuế theo Điều 200 BLHS. Hình phạt có thể là phạt tiền lớn và/hoặc phạt tù (mức phạt thay đổi theo số tiền trốn thuế và tình tiết). 
  • Lưu ý: Việc bị xử lý hình sự phụ thuộc vào kết luận của cơ quan tiến hành tố tụng (có đủ yếu tố cấu thành tội hay không), do đó không phải trường hợp mua hóa đơn trái phép nào cũng dẫn đến án hình sự — nhưng rủi ro luôn hiện hữu nếu hành vi gây hậu quả lớn. 

Những hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý thuế (tóm tắt)

  • Lập, sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp; 
  • Sử dụng chứng từ không phản ánh đúng bản chất hoặc giá trị giao dịch; 
  • Lập hồ sơ, thủ tục hủy vật tư, hàng hóa không đúng thực tế để giảm số thuế phải nộp; 
  • Các hành vi tổ chức, môi giới mua bán hóa đơn trái phép. 

Hậu quả thực tế với doanh nghiệp

  • Bị truy thu thuế, phạt hành chính, buộc hủy hóa đơn; 
  • (Trong trường hợp nặng) Truy cứu hình sự: phạt tiền lớn, phạt tù, cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc tịch thu tài sản; 
  • Mất uy tín, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, khó khăn khi làm việc với ngân hàng, đối tác. 

Làm sao để tránh rủi ro — vai trò dịch vụ kế toán chuyên nghiệp

Một dịch vụ kế toán uy tín (như đội ngũ kế toán nội bộ hoặc dịch vụ thuê ngoài) sẽ giúp doanh nghiệp:

  1. Rà soát và phân loại hóa đơn, chứng từ: phát hiện hóa đơn nghi vấn, chứng từ không hợp pháp ngay từ đầu. 
  2. Hoàn thiện hồ sơ chứng từ: đảm bảo chứng từ phản ánh đúng bản chất giao dịch (hợp đồng, phiếu xuất kho, biên bản giao nhận…). 
  3. Tư vấn thủ tục khắc phục khi phát hiện sai sót (kê khai bổ sung, nộp tiền thuế, tiền phạt, phối hợp cơ quan thuế). 
  4. Xây dựng quy trình nội bộ nhằm ngăn chặn mua, sử dụng hóa đơn trái phép (quy định đặt mua, tiếp nhận, kiểm soát hóa đơn). 
  5. Hỗ trợ khi cơ quan thuế thanh tra, kiểm tra: chuẩn bị hồ sơ, giải trình, phối hợp xử lý chuyên nghiệp để giảm thiểu rủi ro.

Tóm lại: đầu tư cho dịch vụ kế toán chuẩn mực luôn rẻ hơn rất nhiều so với chi phí bị phạt, truy thu hoặc rủi ro hình sự và mất uy tín.

Kiểm tra nhanh: dấu hiệu hóa đơn/chứng từ cần nghi vấn

  • Hóa đơn không có thông tin người bán rõ ràng; 
  • Số liệu trên hóa đơn không khớp với chứng từ kèm theo (phiếu xuất kho, hợp đồng); 
  • Hóa đơn mua với giá trị bất thường so với thị trường; 
  • Người bán không có hoạt động kinh doanh thực tế.
    Phát hiện dấu hiệu này, hãy tạm dừng xử lý kế toán và liên hệ tư vấn chuyên môn.

Mua, sử dụng trái phép hóa đơn, chứng từ để trốn thuế là hành vi rất rủi ro: có thể bị phạt hành chính nặng, buộc hủy hóa đơn và trong nhiều trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đủ dấu hiệu tội trốn thuế. Doanh nghiệp cần chủ động kiểm soát hóa đơn — và dịch vụ kế toán chuyên nghiệp chính là giải pháp thực tế, giúp rà soát, chuẩn hóa chứng từ, tư vấn sửa sai và giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Doanh nghiệp của bạn đang cần dịch vụ kế toán uy tín, chuyên sâu, đảm bảo tuân thủ pháp luật? Hãy để Kế Toán TN đồng hành cùng bạn trong mọi nghiệp vụ tài chính – thuế – hóa đơn, giúp bạn an tâm kinh doanh và tránh mọi rủi ro pháp lý.