Khi doanh nghiệp có mô hình gồm đơn vị cấp trên và các đơn vị trực thuộc không có tư cách pháp nhân (hạch toán phụ thuộc), việc lập bảng cân đối kế toán tổng hợp cần xử lý đúng giao dịch nội bộ. Nếu xử lý sai sẽ dẫn đến số liệu trùng lặp, cộng trừ sai, ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo tài chính tổng hợp.
Với dịch vụ kế toán của ketoantn.com, chúng tôi am hiểu quy định của Thông tư 200/2014/TT-BTC về việc loại trừ số dư nội bộ để đảm bảo báo cáo tài chính tổng hợp phản ánh đúng tình hình tài chính của toàn bộ tập đoàn hay hệ thống.
Contents
Cơ sở pháp lý – Thông tư 200 và quy định liên quan
- Theo Điều 112 – khoản 1.2, điểm 1.2.2 Thông tư 200/2014/TT-BTC:
“Khi lập Bảng cân đối kế toán tổng hợp giữa đơn vị cấp trên và đơn vị cấp dưới trực thuộc không có tư cách pháp nhân, đơn vị cấp trên phải thực hiện loại trừ tất cả số dư của các khoản mục phát sinh từ các giao dịch nội bộ, như các khoản phải thu, phải trả, cho vay nội bộ… giữa đơn vị cấp trên và đơn vị cấp dưới, giữa các đơn vị cấp dưới với nhau.” - Kỹ thuật loại trừ giao dịch nội bộ khi lập báo cáo tổng hợp được thực hiện tương tự kỹ thuật hợp nhất báo cáo tài chính.
Vậy chúng ta cần hiểu rõ “giao dịch nội bộ” là gì và cách xử lý khi hợp nhất.
Giao dịch nội bộ (internal transactions) & loại trừ khi lập bảng tổng hợp
Những giao dịch nội bộ cần loại trừ
Khi lập bảng cân đối kế toán tổng hợp, các giao dịch nội bộ cần được loại trừ hết gồm:
- Các khoản phải thu nội bộ, phải trả nội bộ giữa đơn vị cấp trên và đơn vị trực thuộc
- Các khoản cho vay nội bộ giữa các đơn vị trong hệ thống
- Quan hệ vốn kinh doanh nội bộ như cấp vốn, nhận vốn giữa các đơn vị trong cùng hệ thống
- Giao dịch mua bán nội bộ, giao dịch thanh toán nội bộ nếu còn tồn tại số dư
- Bất cứ giao dịch nội bộ nào còn tồn tại số dư trên bảng cân đối kế toán nếu không được loại trừ sẽ làm sai lệch tổng tài sản và nguồn vốn hợp nhất
Cách loại trừ – kỹ thuật và nguyên tắc áp dụng
- Đơn vị cấp trên khi hợp nhất phải bù trừ (eliminate) các số dư nội bộ:
Ví dụ: nếu cấp trên ghi phải thu từ đơn vị trực thuộc, tương ứng cấp dưới ghi phải trả cho cấp trên — khi tổng hợp lên, số “phải thu nội bộ” + “phải trả nội bộ” phải triệt tiêu (loại trừ) khỏi tổng số. - Cơ chế loại trừ áp dụng như khi hợp nhất báo cáo tài chính: tổng hợp các chỉ tiêu tương ứng rồi loại trừ phần nội bộ để đảm bảo “không có giao dịch nội bộ tồn tại” trên bảng hợp nhất.
- Mỗi chỉ tiêu nội bộ có mã riêng (ví dụ “phải thu nội bộ ngắn hạn”, “phải trả nội bộ dài hạn”, “vốn kinh doanh đơn vị trực thuộc”, “phải trả nội bộ về vốn kinh doanh”, v.v.) phải được đối chiếu và xử lý bù trừ giữa các đơn vị.
- Đơn vị cấp trên khi tổng hợp dữ liệu từ các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc, trước khi nhập vào bảng hợp nhất, cần loại trừ toàn bộ phần nội bộ trước khi cộng vào các chỉ tiêu tổng hợp.
Một số lưu ý chuyên sâu khi xử lý giao dịch nội bộ
| Vấn đề | Khuyến nghị | Ghi chú / Trường hợp đặc biệt |
| Đơn vị trực thuộc nhiều tầng | Khi có cấu trúc cấp trên — cấp giữa — cấp dưới, loại trừ cần thực hiện giữa mọi cấp | Không chỉ loại trừ giữa cấp trên và cấp dưới trực tiếp, mà cần kiểm tra giữa các cấp trung gian |
| Giao dịch vốn nội bộ | Số vốn cấp cho đơn vị phụ thuộc (vốn kinh doanh) phải được loại trừ với khoản “phải trả nội bộ về vốn kinh doanh” trong các đơn vị hạch toán phụ thuộc | Đảm bảo vốn nội bộ không nhân đôi trong báo cáo tổng hợp |
| Giao dịch thanh toán nội bộ | Nếu có số dư do thanh toán chưa hoàn tất giữa các đơn vị nội bộ, cần loại trừ | Trong kỳ nếu tồn tại số dư nên kiểm tra kỹ để loại trừ đúng kỳ |
| Kiểm tra đối chiếu số liệu | Kiểm tra sổ chi tiết giao dịch nội bộ, bảng đối chiếu giữa các đơn vị | Tránh thiếu hoặc sai sót khi tổng hợp số liệu |
| Không có tư cách pháp nhân | Đây là trường hợp phổ biến của hạch toán phụ thuộc — quy định loại trừ áp dụng đầy đủ | Đảm bảo đơn vị cấp trên thực hiện quyền loại trừ đầy đủ |
Vai trò của dịch vụ kế toán trong hỗ trợ doanh nghiệp
Với một hệ thống doanh nghiệp có nhiều đơn vị trực thuộc, việc xử lý giao dịch nội bộ đúng rất quan trọng. Dịch vụ kế toán của ketoantn.com sẽ hỗ trợ:
- Tư vấn mô hình tổ chức kế toán phụ thuộc sao cho việc tổng hợp và loại trừ thuận tiện
- Kiểm tra & đối chiếu giao dịch nội bộ giữa các đơn vị trước khi lập báo cáo tổng hợp
- Thực hiện loại trừ số dư nội bộ theo đúng nguyên tắc hợp nhất và Thông tư 200
- Soát lỗi & căn chỉnh số liệu nếu có sự khác biệt giữa dữ liệu cấp dưới và cấp trên
- Đảm bảo báo cáo tài chính tổng hợp chính xác, rõ ràng, không sai lệch do giao dịch nội bộ
Nhờ sử dụng dịch vụ kế toán chuyên nghiệp, doanh nghiệp sẽ tránh sai số, giữ được tính chính xác và minh bạch trong báo cáo tài chính hợp nhất, và nâng cao độ tin cậy với nhà đầu tư, đối tác và cơ quan quản lý.
Việc xử lý giao dịch nội bộ khi lập bảng cân đối kế toán tổng hợp theo Thông tư 200 là bước quan trọng để đảm bảo báo cáo tài chính của hệ thống không bị sai số do trùng lặp hoặc số dư nội bộ tồn tại. Với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực kế toán — đặc biệt với các mô hình công ty mẹ/con, công ty với các đơn vị hạch toán phụ thuộc — dịch vụ kế toán của ketoantn.com sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện báo cáo tài chính hợp nhất đúng chuẩn, tuân thủ quy định pháp lý.
Nếu bạn đang tìm đơn vị thực hiện sắp xếp kế toán nội bộ, hợp nhất báo cáo tài chính hoặc cần tư vấn về giao dịch nội bộ trong doanh nghiệp, hãy liên hệ ngay với ketoantn.com để được hỗ trợ chi tiết và chuyên nghiệp.
